Od 1 listopada osoby dorosłe mogą zaszczepić się przeciw pneumokokom w aptece. „Szczepmy się, póki jesteśmy zdrowi i szczepmy się byśmy byli zdrowi. Wprowadzenie szczepień do aptek, w tym poszerzenie koszyka szczepień w aptekach o szczepienie przeciw pneumokokom, znacznie skróci ścieżkę pacjenta, co ułatwi proces immunizacji” – komentują eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych.
„Skuteczną formą profilaktyki zakażeń bakteryjnych, w tym pneumokokowych, jest szczepienie, które zapobiega ciężkim postaciom zapaleń płuc. Szczepienie przeciw pneumokokom wykonujemy tylko raz w życiu, więc jest ono niezwykle wygodne z perspektywy pacjenta” – dodaje prof. Adam Antczak, Przewodniczący Rady Naukowej OPZCI.
Szczepienie przeciw pneumokokom jest jednodawkowe i można je przyjąć w sposób skojarzony ze szczepionką przeciw grypie, czyli zaszczepić się przeciw dwóm chorobom podczas jednej wizyty szczepiennej. Łączenie szczepień pozwoli lepiej przygotować się do trwającego sezonu infekcyjnego. Ze względu na wysoką skuteczność i stosunkowo niski odsetek zdarzeń niepożądanych, szczepienia ochronne są preferowaną formą profilaktyki zakażeń pneumokokowych wśród dorosłych.
Pneumokoki są jedną z najczęstszych przyczyn pozaszpitalnych, bakteryjnych zakażeń układu oddechowego takich jak zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok oraz zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli. Są też najczęstszą przyczyną pozaszpitalnego zapalenia płuc u dorosłych. Inwazyjne, najbardziej niebezpieczne postacie choroby pneumokokowej to zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, sepsa czy inwazyjne zapalenie płuc. Zakażenie pneumokokami występuje we wszystkich grupach wiekowych, ale szczególnie narażone są małe dzieci poniżej 2 roku życia i osoby dorosłe powyżej 65 lat. Pneumokoki są odpowiedzialne za najwyższą śmiertelność w grupie zakażeń bakteryjnych.
W komunikacie Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na 2024 rok, szczepienia przeciw pneumokokom zaleca się osobom dorosłym powyżej 50 roku życia oraz pacjentom:
- W wieku 65+, niezależnie od obecności innych czynników,
- Z niedoborami odporności,
- Z wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego i implantem ślimakowym,
- Z przewlekłą chorobą serca, płuc lub wątroby,
- Chorym na cukrzycę,
- Z chorobą alkoholową,
- Palącym papierosy.
13-walentna skoniugowana szczepionka przeciw pneumokokom znajduje się na liście bezpłatnych leków, które mogą otrzymać dorośli po 65 roku życia. „Cieszymy się, że na finalnej liście, którą przedstawiło Ministerstwo Zdrowia znalazły się szczepionki, które są najprostszym sposobem wdrażania profilaktyki chorób zakaźnych. Profilaktyka szczepienna jest niezwykle istotna w zabezpieczeniu populacji senioralnej przed ciężkim przebiegiem i powikłaniami chorób układu oddechowego. Wpisanie szczepień do wykazu bezpłatnych leków dla seniorów to dobry krok na drodze do realizacji idei life course immunization, czyli dostępu szczepień na każdym etapie naszego życia” – podkreśla prof. Adam Antczak.
Wprowadzenie szczepionek na listę bezpłatnych leków dla seniorów to bezsprzecznie krok w stronę zwiększenia wyszczepialności tej populacji. Zniesienie bariery finansowanej w dostępie do szczepionki dla seniorów jest dopiero początkiem działań na rzecz ułatwienia pacjentom dostępu do szczepienia. Rozważenia wymaga poszerzenie dostępu do refundacji oraz kontynuacja działań na rzecz skrócenia ścieżki pacjenta do zaszczepienia . Dziś, aby pacjent mógł zaszczepić się w aptece, potrzebuje recepty od lekarza po którą musi udać się do placówki medycznej. Podobnie, gdy pacjent chce zaszczepić się w placówce, musi udać się z receptą po szczepionkę do apteki i wrócić ponownie do przychodni, aby wykonać iniekcję. Zarówno szczepienie w aptece, jak i w przychodni powinno odbywać się w ramach jednej wizyty.
Obwieszczenie Ministra Zdrowia dot. szczepień w aptekach wskazuje, że populacja seniorów 65+ będzie mogła skorzystać z finansowanych ze środków publicznych: badania kwalifikacyjnego do szczepienia oraz usługi zaszczepienia przeciwko pneumokokom. Brakuje natomiast informacji czy reszta dorosłych będzie mogła zaszczepić się w aptece komercyjnie. Tak, jak mogą to zrobić dziś dorośli pacjenci w przypadku szczepień przeciw grypie. „Potrzebujemy doprecyzowania ze strony Ministerstwa Zdrowia, kwestii komercyjnej dostępności do szczepienia przeciw pneumokokom w aptece. Dziś nie mamy oficjalnego komunikatu wskazującego czy wszyscy dorośli mają możliwość przejść badanie kwalifikacyjne do szczepienia i przyjąć szczepionkę przeciw pneumokokom w aptece” – mówi dr n. farm. Piotr Merks, Przewodniczący Związku Zawodowego Farmacji.
W ostatnich latach liczba przypadków zachorowań na pneumokoki dynamicznie wzrasta. W lipcu 2023 roku NIZP-PZH odnotował niemal dwukrotnie więcej przypadków chorób wywołanych przez pneumokoki niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Podobnie w 2022 roku w Polsce zanotowano blisko 80% wzrost zapadalności na inwazyjną chorobę pneumokokową, w porównaniu do roku poprzedzającego. Profilaktyka szczepienna to najlepsza ochrona przed zakażeniem i jego konsekwencjami.