4 marca obchodzimy Międzynarodowy Dzień Świadomości HPV! Eksperci z Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych przypominają o znaczeniu profilaktyki i edukacji w zakresie zwalczania wirusa brodawczaka ludzkiego. Wirus HPV jest jedną z najczęstszych przyczyn chorób przenoszonych drogą płciową, a szczepienia przeciw HPV stanowią skuteczną metodę zapobiegania wielu poważnym chorobom, w tym rakowi szyjki macicy, odbytu, sromu, pochwy, stanów przednowotworowych szyjki macicy, ale także rozwojowi brodawek w okolicy narządów płciowych, tzw. kłykcin kończystych.
Od 1 czerwca 2023 roku został wprowadzony przez Ministerstwo Zdrowia Powszechny Program szczepień przeciw HPV i kierowany jest do dziewczynek i chłopców w wieku 12 i 13 lat. W Programie Szczepień Ochronnych (PSO) dostępne są dwie szczepionki:
- Szczepionka 2 walentna przeciw typom HPV16 i HPV18 (genotypy wysokoonkogenne)
- Szczepionka 9 walentna skierowana przeciw typom HPV6, HPV11 (niskoonkogenne, wywołujące brodawki narządów płciowych), HPV16, HPV18, HPV31, HPV33, HPV45, HPV52, HPV58 (genotypy wysokoonkogenne)a decyzję o wyborze podejmuje rodzic dziecka wraz z lekarzem.
Decyzję o wyborze szczepionki podejmuje rodzic dziecka wraz z lekarzem. Pomimo dostępności programu szczepień, obserwuje się niski odsetek (20%) zaszczepionych osób w grupie docelowej, co podkreśla potrzebę intensyfikacji działań edukacyjnych i promocyjnych. Ogólnopolski Program Zwalczania Chorób Infekcyjnych zaapelował do Ministerstwa Zdrowia o wprowadzenie szczepień przeciw wirusowi HPV w szkołach. Celem tej inicjatywy jest zwiększenie dostępności szczepień i podniesienie świadomości na temat profilaktyki HPV, w celu realizacji założeń Narodowej Strategii Onkologicznej na lata 2020-2030.
„Niezwykle istotne jest poszerzanie świadomości na temat wirusa i chorobach przez niego wywoływanych oraz upraszczanie dostępu do szczepień. Zwiększenie zaangażowania szkół w realizacji programu szczepień skróci ścieżkę pacjenta do profilaktyki, wpłynie na zwiększanie odsetka zaszczepionej młodzieży oraz poprawi realizację Narodowej Strategii Onkologicznej” – podkreśla, prof. dr hab. n. med. Teresa Jackowska, Prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i Kierownik Kliniki Pediatrii.
Aktualnie wyróżnia się aż 14 onkogennych typów wirusa HPV, zaliczanych do wirusów wysokiego ryzyka. Przyczyniają się one do powstawania nowotworów zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn! W wyniku przetrwałego zakażenia typami onkogennymi może dojść do rozwoju raka szyjki macicy, odbytu, pochwy, sromu, prącia oraz nowotworów głowy i szyi.
„Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z konsekwencji wiążących się z zakażeniem wirusem HPV. Może on dotknąć każdego, dlatego warto rozpocząć profilaktykę jak najwcześniej jeszcze przed inicjacją seksualną. Zalecana jest ona w wieku dojrzewania, jeszcze przed pierwszym kontaktem z wirusem, ale korzyści płynące ze szczepienia są odnoszone także w dorosłości. Nie ma górnej granicy wieku dla szczepień, a szczepić się powinny zarówno kobiety, jak i mężczyźni” – dodaje prof. dr hab. n. med. Mirosław Wielgoś, Kierownik Kliniki Położnictwa i Perinatologii Państwowego Instytutu Medycznego MSWiA w Warszawie, konsultant krajowy w dziedzinie perinatologii.
Szczepić powinno się także chłopców. Mężczyźni również są nosicielami wirusa i chorują na choroby związane z wirusem HPV. Jednym z celów WHO jest wyeliminowanie nowotworów spowodowanych przez wirusa brodawczaka ludzkiego, w tym raka szyjki macicy, jednak cel ten nie zostanie osiągnięty bez immunizacji także płci męskiej.
W Polsce każdego dnia 6 Polek dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy, a 4 Polki umierają z powodu tej choroby. W 2021 roku odnotowano 2160 nowych przypadków raka szyjki macicy i 1647 zgonów. W Polsce wskaźnik zachorowalności na raka szyjki macicy wynosi 11,0/100 000 a umieralności 8,4/100 000![1], [2]Niemal 50% przypadków raka szyjki macicy oraz 30% zgonów z powodu z powodu tego nowotworu dotyczy kobiet w wieku produktywnym <60 (dane z 2019 roku).24
Jak pokazały doświadczenia wielu krajów min. w Australii i Wielkiej Brytanii tylko szczepienia populacyjne bez względu na płeć dają możliwość skutecznej eradykacji wirusa ze społeczeństwa. Analizy pokazują, że każde 1 EUR zainwestowane w Program Szczepień Ochronnych zwraca zysk w postaci 2 EUR z punktu widzenia płatnika publicznego i ponad 7 EUR z perspektywy społecznej.
[1] Data source: GLOBOCAN 2020, https://gco.iarc.fr/today/home, akces: 30/11/2022/ dane z 2020 roku
[2] http://onkologia.org.pl/ ; NHF Statistics