Pandemia trwa już prawie rok, a pomimo lockdown’u apteki pozostały otwarte. Przez cały czas walki z wirusem SARS-CoV-2 wydawały środki ochrony osobistej, zapewniały stały dostęp do leków oraz świadczyły pomoc pacjentom. W tej szczególnej sytuacji został zauważony fakt, iż apteki stanowią ważny ośrodek ochrony zdrowia publicznego dla społeczeństwa. Na przełomie grudnia i stycznia zostało przeprowadzone badanie[1] dotyczące opinii i praktyki pacjentów związanych ze szczepieniem w aptekach, które ukazało pozytywny stosunek respondentów do propozycji szczepienia przeprowadzonego w aptekach przez farmaceutów. Opinie badanych były zbierane za pomocą ankiet internetowych, a w jej wypełnianiu udział brali zarówno pacjenci, jak i farmaceuci.
Według badań 85% ankietowanych zgadza się z tezą, że apteki są bardziej dostępne dla pacjentów w porównaniu z przychodniami. Badani czują się swobodniej w kontaktach z farmaceutami i chętniej wchodzą z nimi w dialog. Największe zaufanie do pracowników aptek deklaruje województwo mazowieckie, a kolejnymi są województwa śląskie, kujawsko-pomorskie i małopolskie. Respondenci pacjenci chcą szybszego dostępu do szczepionek, ponieważ zdają sobie sprawę z potrzeby zapobiegania chorobom zakaźnym, ponieważ panująca pandemia okazała skutki, które niosą za sobą wirusy.
Raport pokazał znaczne zaufanie pacjentów co do kompetencji farmaceutów, dzięki czemu aż 30% ankietowanych w przeszłości zaszczepiło się z rekomendacji pracownika apteki. Ponad połowa odpowiedzi zgadzała się ze stwierdzeniem, że proces szczepienia w aptekach przebiegałby znacznie szybciej, niż jak do tej pory jest to realizowane – szczególnie teraz, gdy powszechne są teleporady, a nie standardowa wizyta w przychodni. Dodatkowo respondenci zaznaczyli, że zgadzają się z możliwym pozytywnym efektem rozszerzenia kompetencji farmaceutów w poprawie dostępności do szczepień, co w efekcie przyniesie większy wskaźnik poziomu wyszczepialności w społeczeństwie. Ten aspekt można zaobserwować wśród krajów należących do Unii Europejskiej, w których szczepienia przeprowadzane przez farmaceutów w aptekach są od lat wykonywane i przynoszą pozytywne skutki, przyczyniając się do znacznego zwiększenia wyszczepialności.
„Jest to istotne szczególnie teraz, przy wydłużonym czasie oczekiwania przez pacjenta na szczepionki przeciw COVID-19, co może oznaczać, iż we wrześniu zbiegną się szczepienia przeciw grypie i COVID-19. Z związku z obciążeniem ochrony zdrowia, możliwe jest znaczne ograniczenie dostępu do usług szczepienia” – podkreśla dr n. farm. Piotr Merks, Przewodniczący Związku Zawodowego Pracowników Farmacji.
Obecnie czas oczekiwania na szczepienie jest długi, a farmaceuci pozostają chętni na zdobycie wiedzy i są otwarci, by szerzej nieść pomoc pacjentom. Uważają natomiast, że warto byłoby zapewnić im wsparcie merytoryczne w kwestii przeprowadzania szczepienia oraz odpowiednio dostosować aptekę i liczbę pracowników. Blisko 70% farmaceutów uważa, że wprowadzenie nowej usługi do aptek przyczyniłoby się do budowania dobrego wizerunku i zaufania wśród pacjentów, a efektem byłoby podniesienie prestiżu zawodu farmaceuty.
„Podstawowym krokiem niezbędnym do rozpoczęcia szczepień w aptekach jest prawne upoważnienie farmaceutów do wykonywania tych świadczeń. Oczywiście farmaceuci musieliby, tak jak lekarze i pielęgniarki nabyć odpowiednie kwalifikacje np. w programach szkoleniowych, które obejmują m.in. podawanie szczepionek, udzielanie pierwszej pomocy i postępowanie w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego. Tak, jak w przypadku innych zawodów medycznych, niezbędne jest ustalenie przez właściwe podmioty odpowiednich kursów i szkoleń dedykowanych” – komentuje mgr farm. Michał Byliniak, Wiceprezes Naczelnej Izby Aptekarskiej.
W grupie powyżej 60 roku życia blisko połowa ankietowanych zaufałaby swojemu farmaceucie w kwestii podania szczepionki w aptece. Ponad połowa osób biorących udział w ankiecie uważa, że szczepienia to najbardziej efektywny sposób zapobiegania chorobom mi ewentualnym powikłaniom. W starzejącym się społeczeństwie zapadalność na choroby wirusowe będzie miała coraz większy wpływ na zdrowie publiczne i koszty leczenia. Szczepienia są najbardziej efektywnym sposobem zapobiegania ich rozprzestrzenianiu się. W obliczu zmian demograficznych szczególnie istotne jest zapewnienie wysokiego poziomu wyszczepialności przeciw grypie, wśród osób z grup ryzyka. Dlatego w tym celu należy wykorzystać potencjał blisko 30 tys. farmaceutów pracujących w Polsce. Przy odpowiednich regulacjach i po właściwych szkoleniach mogliby oni aktywnie uczestniczyć w profilaktyce chorób zakaźnych, zachęcając do zaszczepienia się przeciw grypie i oferując wykonanie świadczeń na miejscu.
[1] Analiza przygotowana na podstawie wyników badania, zbieranego za pomocą kwestionariusza ankiety online w okresie 1.12.2020-31.01.2021 r. w celu poznania opinii pacjentów na temat wykonywania szczepień przez oraz oceny chęci i gotowości farmaceutów do wykonywania usługi szczepień w aptekach. N=1790.