Organizacje zdrowia publicznego na całym świecie corocznie przypominają o tym, jak ważne są szczepienia przeciw grypie. Choć odzew społeczeństwa potrafi być różny, w obecnym roku wspomniane zalecenia mogą okazać się szczególnie ważne. Poza mierzeniem się z wirusem SARS-CoV-2, w obecnym sezonie szczepień 2022/2023 możemy dodatkowo spodziewać się wysokiego poziomu zachorowań na grypę, co jest zagrożeniem nie tylko dla pacjentów, ale również dla całego systemu opieki zdrowotnej. Temu właśnie tematowi dedykowana jest debata ekspertów z okazji Europejskiego Dnia Grypy, który przypada na 12 października. W debacie tej Polskę reprezentować będzie przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy – prof. dr hab. n. med. Adam Antczak.
Poziom wyszczepialności przeciw grypie w Polsce w sezonie szczepień 2021/2022 osiągnął rekordowy wynik 7%, będąc prawie dwukrotnością wyników sprzed ostatnich 10 lat. Jednocześnie wśród osób w wieku 65+, które stanowią grupę pacjentów szczególnie narażonych na zachorowanie oraz poważne powikłania pogrypowe, poziom ten zwiększył się z 12,5% na 22,6% na przestrzeni dekady.
Choć wyniki te stanowią sukces dla polskiego systemu ochrony zdrowia, to na arenie międzynarodowej nie wypadają one w sposób nadzwyczajny. Portugalia w zeszłym sezonie osiągnęła pułap aż 83,9% zaszczepienia wśród społeczności osób w wieku 65+, a Hiszpania — 62.4%. Nie zmienia to jednak faktu, że wyniki Hiszpanii również nie spełniły w ten sposób planów osiągnięcia 75% wyszczepialności wśród osób należących do grup wysokiego ryzyka (do których należą osoby w wieku 65+) oraz pracowników ochrony zdrowia, które przedstawiła Światowa Organizacja Zdrowia.
COVID-19 i grypa — atak z dwóch stron
Sytuacja w obecnym sezonie szczepień 2022/2023 jest o tyle poważna, że poza wciąż obecnym wirusem SARS-CoV-2, z którym populacja światowa mierzy się już kolejny rok, eksperci ostrzegają przed silnym nawrotem zarażeń na grypę. Doprowadziłoby to współwystępowania obu wirusów, narażając w ten sposób pacjentów. Przykładem takiej sytuacji w zeszłym roku była, chociażby Australia, w której sezon zachorowań na grypę przypada na miesiące czerwiec-wrzesień.
Obecnego stanu rzeczy nie poprawiają decyzje rządów wielu krajów europejskich, które ze względów zarówno ekonomicznych, jak i społecznych, podejmują decyzje o nienakładaniu ponownych obostrzeń antycovidowych, które w zeszłych latach dodatkowo doprowadziły do zmniejszenia poziomu transmisji grypy w społeczeństwie. To wszystko sprawia, że grypa stała się szczególnym zagrożeniem dla systemów ochrony zdrowia w wielu krajach. Temu tematowi zostanie również poświęcony tegoroczny Europejski Dzień Grypy.
„Istnieją 3 elementy niezbędne dla efektywnej kampanii szczepień przeciw grypie: rząd, system ochrony zdrowia i pacjenci. Rząd musi być zobowiązany do prowadzenia działań profilaktycznych przeciw grypie poprzez zapewnianie szczepień. Musi współpracować z doradcami, osobami zainteresowanymi problemem. W Wielkiej Brytanii rolę doradczą pełni Wspólny Komitet ds. Szczepień i Immunizacji, który zajmuje się przedstawianiem rekomendacji. Rząd, który zajmuje się również zdrowiem publicznym, zapewnia mi — jako lekarzowi rodzinnemu — informacje, które muszę posiadać; zapewnia całkowicie bezpłatny dostęp do szczepionek dla grup obarczonych szczególnym ryzykiem. To rząd musi zachęcać nas cały czas do jak największego zaszczepienia społeczeństwa” — komentuje prof. George Kassianos.
EU Flu Day 2022 — Making Influenza Vaccination a Priority across Europe
Zbliżająca się, kolejna edycja EU Flu Day, która w tym roku odbędzie się 12 października, poświęcona zostanie priorytetyzacji znaczenia szczepień przeciw grypie w obecnym sezonie 2022/2023. Pod przewodnictwem posłanki do Parlamentu Europejskiego, Dolores Montserrat poruszone zostaną tematy m.in. wagi szczepień przeciw grypie (ze szczególnym uwzględnieniem ich znaczenia dla osób należących do grup ryzyka) czy najlepszych praktyk na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym — w tym sposoby rozszerzenia kanałów podawania szczepionek w celu ułatwienia do nich dostępu (np. poprzez rozszerzanie kwalifikacji farmaceutów i angażowanie ich w akcje szczepienne).
Poruszana zostanie również kwestia roli wczesnego planowania zapotrzebowania w celu zapewnienia wystarczającej ilości szczepionek. W trakcie wydarzenia planowane jest również poświęcenie czasu na wyciągnięcie lekcji z pandemii COVID-19 w kontekście prowadzenia odpowiedniego nadzoru nad wskaźnikami poziomu zaszczepienia przeciw grypie w społeczeństwie. Omówione zostanie także ryzyko i szanse związane z przyjmowaniem szczepionek przeciw grypie w związku z przypominającymi dawkami przeciw
COVID-19.
„Postulujemy o zwiększenie dostępności do szczepień, ograniczając bariery – od tych w głowach ludzkich czy poprzez znoszenie barier formalnych i organizacyjnych. Od początku postulowaliśmy o zmiany systemowe, które pozwoliłby zwiększyć wyszczepialność przeciw grypie. Temu służyłoby m.in. takie zorganizowanie szczepień, aby cały proces szczepienia, łącznie z receptą, wydaniem szczepionki, kwalifikacją i szczepieniem odbywała się w jednym miejscu: w aptece lub w placówce medycznej” – prof. Adam Antczak.
Więcej informacji o Europejskim Dniu Grypy można znaleźć pod adresem : EU Flu Day 2022 – Making influenza vaccination a priority across Europe – Vaccines Europe.