5 listopada UKSW jako pierwsza placówka naukowa w Polsce rozpoczęła akcję szczepień przeciw COVID-19, których dokonują farmaceuci – dr n. farm. Piotr Merks oraz mgr farm. Monika Wąsowska. Tym samym uczelnia zastosowała w praktyce rozszerzenie kompetencji do kwalifikacji i szczepień przeciw COVID-19 na pozostałe zawody medyczne: pamiętajmy, że od końca maja w aptekach ogólnodostępnych, spełniających wymagania określone w przepisach, mogą być przeprowadzane szczepienia ochronne przeciwko COVID-19. Zabieg mogą wykonywać tylko osoby, które ukończyły specjalistyczny kurs teoretyczny i praktyczny, zakończony egzaminem. Szczepienia na UKSW odbywają się cyklicznie co piątek – już w ciągu pierwszego tygodnia udało się zaszczepić 100 osób, a docelowo uczelnia zamierza wyszczepić aż 600 studentów od 1 do 3 roku kierunku lekarskiego i pielęgniarstwa, a także anglojęzycznego kierunku „nursing”. Oprócz tego od 6-11 grudnia przeprowadzona zostanie ogólna akcja szczepień – każdy student i pracownik uczelni z ważnym e-skierowaniem będzie mógł się zaszczepić, a dodatkowo zmierzyć poziom glikemii oraz ciśnienia tętniczego.
W odpowiedzi na apel wystosowany przez Ministerstwo Zdrowia do uczelni medycznych z prośbą o wsparcie i zaangażowanie studentów w opiekę nad pacjentami z COVID-19, UKSW wiedząc, jak ważnym elementem bezpieczeństwa w ochronie zdrowia i zwiększania dostępności pacjentów do świadczeń jest zaszczepiony personel medyczny, zorganizował pierwszą akcję szczepień przeciw COVID-19.
W całą akcję zaangażował się również Samorząd Studentów Wydziału Medycznego. Prestiżowa organizacja International Pharmaceutical Federation (FIP) dostrzegła za pośrednictwem mediów społecznościowych tę inicjatywę, dziękując organizatorowi, dr. Piotrowi Merksowi, za promocję szczepień wykonywanych przez farmaceutów i podkreślając, jak ważne jest pokazywanie, że przyszli lekarze i pielęgniarki otrzymują szczepienie właśnie z rąk farmaceutów. To właśnie takie gesty, akcje, obrazy, oswajają temat szczepień w aptekach i przyczyniają się do zmiany postrzegania systemu ochrony zdrowia w całym społeczeństwie na podstawie wspólnych działań zintegrowanych profesji.
UKSW szczepi i edukuje w tym temacie
Kolejna tura szczepień na UKSW odbędzie się w dniach 6-11 grudnia. Tym razem w punkcie szczepień na uczelni będzie można również zmierzyć poziom glikemii oraz ciśnienie tętnicze. Akcję szczepień poprzedzi intensywny tydzień zdobywania wiedzy w tym temacie – od 29 listopada do 7 grudnia zorganizowane zostaną 3 ogólnodostępne wykłady online, w których każdy będzie mógł uczestniczyć i posłuchać najnowszych informacji dot. szczepień. Dwudziestego dziewiątego listopada na uczelni odbędzie się również konferencja poświęcona profilaktyce zdrowotnej, w tym tematowi szczepień. Warto w tym kontekście dodać, że szczepienia są szczególnie zalecane studentom kierunków medycznych, zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Podczas konferencji wystąpią zaproszeni eksperci: dr Joanna Bogusz z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny oraz dr n. farm. Piotr Merks, reprezentujący Ogólnopolski Program Zwalczania Grypy. Nie należy zapominać, że w dobie pandemii grypa nie zniknęła – nadal istnieje i stanowi poważne zagrożenie dla życia i zdrowia.
Jak prezentuje się Polska na tle Europy w temacie szczepień?
W Polsce na dzień 22.11.2021 wykonano 40 587 690 szczepień przeciw COVID-19. W pełni zaszczepionych jest 20 268 848 osób (53,9% społeczeństwa), co kwalifikuje nasz kraj na 23 miejscu w Europie pod względem odsetka zaszczepionych osób. Najwyższy wskaźnik wyszczepialności jest w Portugali (88,78%), na Malcie (83,75%) i w Hiszpani (81,51%). Jak widać, ciągle mamy nad czym pracować.
Farmaceuci uzyskali uprawnienia do kwalifikacji i przeprowadzenia szczepień przeciw COVID-19 dzięki nowelizacji art.86 z 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz.U. z 2020 r., poz. 944), do którego dodano ust. 8a. Obecnie w Sejmie trwają prace odnośnie przyznania farmaceutom i innym zawodom medycznym uprawnień do kwalifikowania i szczepienia również przeciw grypie. Można mieć nadzieję, że wprowadzenie takiego ułatwienia zachęci społeczności studenckie (w tym UKSW) do częstszych szczepień przeciw tej chorobie.
Średni poziom wyszczepienia przeciw grypie populacji w każdej grupie wiekowej w latach 2018-2021[1]
| 0-4 lat | 5-14 lat | 15-64 lata | 65+ | Suma | |
| 2018/19 | 1,05% | 1,39% | 1,84% | 14,2% | 3,90% |
| 2019/20 | 1,05% | 1,38% | 1,8% | 15,1% | 4,12% |
| 2020/21 | 2,31% | 1,99% | 3,47% | 18,4% | 6,01% |
Warto tutaj dodać, że statystyki odnośnie wyszczepienia przeciw grypie na razie prezentują się raczej skromnie. W poprzednim sezonie według szacunków PZH tylko 6% Polaków poddało się iniekcji. Najchętniej szczepienia przyjmowali seniorzy w wieku 65 plus (18%), najmniejszy odsetek stanowiły osoby w wieku produkcyjnym oraz dzieci. Jest to o tyle ważne, że to właśnie najmłodsi stanowią rezerwuar wirusa grypy w społeczeństwie – 420 zaszczepionych dzieci chroni 1 dorosłego przed zgonem z powodu grypy[2].
Ze względu na trwającą pandemię oraz sezon grypowy, okres jesienno-zimowy stanowi duże wyzwanie zarówno dla ochrony zdrowia, jak i dla samych pacjentów. Dlatego dobrze byłoby, aby inicjatywy, jakie podejmuje UKSW – zwiększanie świadomość oraz akcje szczepień – zainspirowały również inne polskie uczelnie do rozpoczęcia podobnych działań.
[1] W oparciu o szacunki rynkowe stworzone na podstawie danych od dystrybutorów dostępnych na stronie www.pzh.gov.pl
[2] Heikkenen et al. Ped Infect Dis J, 2013; Heinonen et al. Lancet Infect Dis, 2011